تعیین زمان آبیاری مزارع نیشکر با استفاده از دماسنج مادون قرمز و اندازه‌گیری رطوبت خاک ناحیه ریشه

سابقه و هدف: از جمله عوامل مهمی که باعث کاهش عملکرد گیاه نیشکر می‌شود، تنش‌ آبی کوتاه مدت وارده به این گیاه در طول فصل رشد و در بازه دو آبیاری متوالی می‌باشد. هدف این تحقیق مطالعه و پایش عوامل تعیین کننده وضعیت آبی گیاه نیشکر (دمای پوشش گیاهی، رطوبت خاک، رطوبت گیاه) در زمین‌های تحت کشت این گیاه، بمنظور برنامه‌ریزی صحیح آبیاری و تعیین زمان و میزان مناسب مصرف آب است. مواد و روش‌ها: این تحقیق در سال زراعی 93-94 در اراضی کشت و صنعت نیشکر سلمان فارسی در ماه‌های خرداد تا شهریور بر روی واریته CP69 در سنین مختلف (کشت، بازروئی اول، دوم و سوم) انجام شد. شاخص تنش آبی گیاه نیشکر (CWSI) با استفاده از دماسنج مادون قرمز اندازه‌گیری شد و پس از آن، رابطه بین شاخص تنش آبی گیاه نیشکر و درصد رطوبت جرمی خاک در دو عمق (30-0) و (60-30) سانتی‌متری ، در دو سری اندازه‌گیری مورد بررسی قرار گرفت. اندازه‌گیری‌های سری اول به منظور واسنجی و اندازه‌گیری‌های سری دوم به منظور صحت‌سنجی رابطه تنش و رطوبت خاک مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: در این تحقیق معادله خط مبنای پایین تنش برای گیاه نیشکر با ضریب تبیین 87 درصد بدست آمد. همچنین معادله خط مبنای بالا که بصورت یک خط افقی است در بازه 3 تا 4 درجه سانتی‌گراد در نوسان بود. میزان تنش در روزهای مختلف دور آبیاری محاسبه شد. و نشان داده شد که مقدار بهینه برای شروع آبیاری این گیاه در تمام سنین 5/0 است. نتایج نشان داد که همبستگی شاخص تنش آبی با رطوبت خاک در عمق 30 و 60 سانتیمتری تفاوت معنی‌داری ندارد. معادله واسنجی شده در سری اول اندازه‌گیری‌ها حداقل مجذور مربعات خطای نزدیک به 15/0 را با تنش مشاهداتی نشان داد. که این نتیجه حاکی از آن است که تنها پارامتر متغییر که دوره رشد گیاه است را نمی‌توان نادیده گرفت. همچنین با افزایش سن گیاه همبستگی بین شاخص تنش و رطوبت خاک کاهش یافت. از آنجایی که همبستگی بین شاخص تنش با رطوبت ناحیه ریشه بسیار قابل قبول نبود، به نظر می‌رسد که علاوه بر تنش آبی، تنش‌های دیگر نظیر تنش شوری نیز به گیاه با توجه به کیفیت آب آبیاری مصرفی وارد می‌شود. نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که شاخص تنش آبی که از دمای پوشش گیاهی منتج می‌شود، شاخص بسیار حساس به تغییرات وضعیت آب گیاه است و برای تعیین زمان آبیاری مناسب است و تعیین رطوبت خاک با توجه به شوری آب آبیاری نمی‌توان تعیین کننده وضعیت آبی گیاه باشد.